En yaygın kifoz türü olan postüral kifoz, genellikle ergenlik döneminde belirgin hale gelir. Klinik olarak kötü postür veya kambur durma olarak fark edilir. Ancak omurganın ciddi yapısal anormallikleri çok fazla gözlenmez. Postüral kifozun neden olduğu eğrilik, tipik olarak yuvarlak ve pürüzsüzdür. Ayrıca eğrilik genellikle "dik durması" istendiğinde, hasta tarafından düzeltilebilir. Kızlarda postüral kifoz erkeklerden daha yaygındır. Nadiren ağrılıdır ve eğri ilerlemediği için yetişkin yaşamında sorunlara yol açmayabilir.

Scheuermann kifozu, durumu ilk tanımlayan Danimarkalı radyoloğun adını almıştır. Postüral kifoz gibi, Scheuermann'ın kifozu da genellikle gençlik yıllarında belirginleşir. Bununla birlikte; Scheuermann kifozu özellikle zayıf hastalarda, postural kifozdan önemli ölçüde daha şiddetli bir deformiteye neden olabilir. Scheuermann kifozuna omurgadaki yapısal bir anormallik neden olur. Scheuermann kifozu olan bir hastada, yandan bir röntgen, birkaç ardışık omurun, normal dikdörtgen şekil yerine daha üçgen bir şekle sahip olduğunu gösterecektir. Scheuermann kifozunun neden olduğu eğrilik genellikle keskin ve açılıdır. Postüral kifozlu bir hastanın aksine, Scheuermann kifozlu bir hasta, dik durarak eğriyi düzeltemez.

Scheuermann kifozu genellikle torasik omurgayı etkiler. Ancak bazen lomber (alt) omurgada gelişir. Durum erkeklerde kızlardan daha yaygındır ve büyüme tamamlandığında ilerlemesi durur. Scheuermann kifozu bazen ağrılı olabilir. Ağrı varsa, genellikle eğrinin en yüksek kısmında veya "tepe noktasında" hissedilir. Sırtın alt kısmında da ağrı hissedilebilir. Aktivite, uzun süre ayakta durma veya oturma gibi eylemler ağrıyı daha da kötüleştirebilir.

Bu tip kifoz doğumda mevcuttur. Bebek, rahimdeyken omurga normal şekilde gelişmediğinde ortaya çıkar. Kemikler olması gerektiği gibi oluşmayabilir veya birkaç omur birbirine kaynaşmış olabilir. Konjenital kifoz tipik olarak çocuğun yaşı ilerledikçe kötüleşir.

Doğuştan kifozlu hastalar, eğriliğin ilerlemesini durdurmak için genellikle çok genç yaşta cerrahi girişime ihtiyaç duyar. Çoğu zaman, bu hastaların kalp ve böbrekler gibi vücudun diğer kısımlarını etkileyen ek doğum kusurları vardır.

Kifozun belirti ve semptomları, eğriliğin nedenine ve ciddiyetine bağlı olarak değişir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

       * Yuvarlak omuzlar

       * Arkada görünür bir kambur

       * Sırt ağrısı

       * Nefes darlığı veya solunum güçlüğü

       * Aşırı yorgunluk

       * Omurga sertliği

       * Sıkı diz kirişleri (uyluğun arkasındaki kaslar)

Nadiren, zamanla ilerleyen kamburluk şunlara yol açabilir:

       * Bacaklarda zayıflık, uyuşma veya karıncalanma

       * İleri kifoz, spinal kord üzerinde ciddi basıya sebep olarak omurilikten çıkan sinirlerde sıkışma ve miyelopati (omurilik yapısında bozulma) oluşturabilir.

       * Duyu kaybı

       * Nefes darlığı veya diğer solunum güçlükleri

Yukarıda bahsedilen kifoz tipleri hariç anormal eğiriliğe aşağıdakiler de neden olabilir:

Kırıklar: Kırık veya ezilmiş omurlar (kompresyon kırıkları) omurganın eğriliğine neden olabilir. Hafif kompresyon kırıkları genellikle göze çarpan belirti veya semptomlar üretmez.

Osteoporoz: Özellikle yaşlılıkla gözlenen kemik yoğunluğunun azalması durumudur. Özellikle zayıflamış omurlar kompresyon kırıklarıyla sonuçlanırsa, omurga eğriliğine neden olabilir. Osteoporoz en çok yaşlı kadınlarda ve uzun süre kortikosteroid almış kişilerde görülür.

Disk dejenerasyonu: Yumuşak, dairesel diskler, omurlar arasında yastık görevi görür. Yaşla birlikte bu diskler kurur ve küçülür, bu da genellikle kifozu kötüleştirir.

Sendromlar: Çocuklarda kifoz, Ehlers-Danlos sendromu ve Marfan sendromu gibi belirli sendromlarla da ilişkilendirilebilir.

Kanser ve kanser tedavileri: Omurgadaki kanser, kemoterapi ve radyasyon tedavileri gibi etmenler, omurları zayıflatabilir ve onları kompresyon kırıklarına daha yatkın hale getirebilir.

Doktor Muayenesi

Okulda skolyoz taraması yapılıncaya kadar hafif kifoz genellikle fark edilmez. Hastanın sırtındaki değişiklikler fark edilecek kadar belirginse, bu genellikle hem ebeveynler hem de çocuk için oldukça rahatsız edicidir. Çocuğun sırtının kozmetik görünümüyle ilgili endişeler, genellikle aileyi tıbbi yardım aramaya iten şeydir.

Fiziksel Muayene

Doktor tıbbi öykü alır ve bireyin genel sağlığı ve semptomları hakkında sorular sorarak başlar. Daha sonra, herhangi bir hassasiyet alanı olup olmadığını belirlemek için omurgaya bastırarak sırtı inceler. Daha şiddetli kifoz vakalarında, sırtın üst kısmının yuvarlatılması veya bir kambur açıkça görülebilir. Ancak daha hafif vakalarda durumun teşhis edilmesi daha zor olabilir.

Muayene sırasında, doktor hastanın her iki ayağı bitişik, dizleri düz ve kolları serbest şekilde öne doğru eğilmesini ister. "Adem'in öne eğilme testi" olarak adlandırılan bu test, doktorun omurganın eğimini daha iyi görmesini ve herhangi bir omurga deformitesini gözlemlemesini sağlar.

Doktorunuz ayrıca hastadan eğriyi düzeltip düzeltmediğini görmek için uzanmasını isteyebilir. Bu durum, eğrinin esnek olduğunun ve postural kifozun temsilcisi olabileceğinin bir işaretidir.

Testler

Röntgen: Doktor gerekli gördüğü takdirde, omurlarda değişiklik veya başka herhangi bir kemik anormalliği olup olmadığını belirlemek için farklı açılardan röntgen isteyebilir. X ışınları ayrıca kifotik eğrinin derecesini ölçmeye yardımcı olacaktır. 50 dereceden daha büyük bir eğri anormal kabul edilir.

Pulmoner fonksiyon testleri: Kifoz çok şiddetliyse, doktor solunum fonksiyon testleri isteyebilir. Bu testler, göğüs boşluğunun azalması nedeniyle hastanın nefes almasının kısıtlanıp kısıtlanmadığını belirlemeye yardımcı olacaktır.

Diğer testler: Doğuştan kifozlu hastalarda, ilerleyen kamburluk, vücudun alt kısmında ağrı, karıncalanma, uyuşma veya güçsüzlük dahil olmak üzere omurilik sıkışması semptomlarına yol açabilir. Hasta bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsa, doktor nörolojik testler veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması isteyebilir.

Tedavinin amacı eğriliğin ilerlemesini durdurmak ve deformiteyi önlemektir. Doktor kifoz tedavisini belirlerken aşağıdakiler dahil birkaç şeyi dikkate alacaktır:

      * Hastanın yaşı ve genel sağlığı

      * Kalan büyüme yıllarının sayısı

      * Kifoz türü

      * Eğrinin şiddeti

Genel bir tedavi şeması olarak, büyüyen çocuklarda, sırt bölgesinde 60 dereceye kadar herhangi bir müdahaleye gerek duyulmayabilir.

60 derecenin üzerindeki eğrilikler, özellikle çocuğun önünde ciddi bir büyüme dönemi varsa (küçük yaş) ilerlemesini engellemek için korse ile tedavi edilebiliyor. Korsenin ana amacı; ilerlemenin engellenmesi ya da yavaşlatılması olmakla birlikte, skolyozdan farklı olarak uygun alçı ya da korse kullanımı ile özellikle küçük çocuklarda eğriliğin bir miktar düzeltilmesini de sağlamaktır.

Korse kullanımına rağmen ilerleyen ve 60 dereceyi geçen çocuklarda hastanın da şikâyetleri fazlaysa cerrahi tedavi gözüne alınır. Uzmanın cerrahi önerisinin hasta tarafından ciddiye alınması gerekiyor çünkü kritik derecelere (90-100 derece) ulaşan kifozlar, hastada hayati tehlike oluşturacak kadar ciddi akciğer sorunlarına neden olabilir.

Postural kifozlu hastalarda cerrahi olmayan tedavi önerilir. Ayrıca, 65 dereceden az eğrileri olan Scheuermann kifozlu hastalara da bu tedavi seçenekleri önerilir.

Cerrahi olmayan tedavi şunları içerebilir:

Gözlem: Doktor, sorunun daha kötüye gitmediğinden emin olmak için eğriliği izlemeyi önerebilir. Özellikle kifoz, bir çocuk hastada gözlendiğinde tamamen büyüyene kadar periyodik ziyaretler ve röntgenler istenebilir. Eğri kötüleşmedikçe veya ağrılı hale gelmedikçe başka bir tedaviye gerek olmayabilir.

Fizik Tedavi: Spesifik kifoz egzersizleri, karın ve sırttaki kasları güçlendirerek, sırt ağrısını hafifletmeye ve duruşu iyileştirmeye yardımcı olabilir

Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler): Aspirin, ibuprofen ve naproksen dahil olmak üzere NSAID'ler sırt ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Destek: Halen büyümekte olan Scheuermann kifozu olan hastalar için kifoz korsesi önerilebilir. Spesifik korse tipi ve takılması gereken günlük saat sayısı, eğrinin ciddiyetine bağlı olacaktır. Eğrilik iyileştikçe doktor korseyi düzenli olarak ayarlar. Tipik olarak, çocuk iskelet olgunluğuna erişene ve büyümesi tamamlanana kadar korseler takılır.

Cerrahi tedavi, büyüyen çocuklara belirlenen sınırı geçmeleri durumunda kuvvetli olarak, büyümesini tamamlamış ama nispeten büyük kifozu olan hastalara da isteğe bağlı olarak öneriliyor. Yani, eğer hasta estetik olarak ciddi bir kaygı hissetmiyorsa, uzmanlar yaşlanmayla birlikte ağrı olabileceği bilgisi vererek cerrahi olarak müdahale kararını, hastaya bırakabiliyor.

Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gereklidir?

Schuermann kifozunda cerrahi tedavi için gerekli eğrilik şiddeti konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Ancak 75 derece üzeri eğriliklerin kesin ameliyat gerektirdiği konusunda genel bir fikir birliği vardır. Bu deformite içinde günümüzde sık tercih edilen yöntem skolyozda olduğu gibi posterior enstrümentasyon ve füzyondur. Prosedür sırasında, eğriyi oluşturan omurlar önce omurganın yuvarlaklığını azaltmak için yeniden hizalanır. Kemik grefti adı verilen küçük kemik parçaları daha sonra kaynaşacak omurlar arasındaki boşluklara yerleştirilir. Zamanla kemikler birlikte büyür. Bu tıpkı kırık bir kemiğin iyileşmesine benzer.

Kemik grefti yerleştirilmeden önce, doktor füzyon oranını artırmak ve omurgayı daha da stabilize etmek için tipik olarak metal vidalar, plakalar ve çubuklar kullanacaktır.

Spinal füzyonun hedefleri:

       * Eğriliğin derecesini azaltmak

       * Daha fazla ilerlemesini engellemek

       * Zaman içindeki gelişimi sürdürebilmek

       * Varsa, önemli sırt ağrısını hafifletmek

Çok şiddetli eğriliklerde buna osteotomi diye tanımladığımız omurga kemiğinden parça çıkartılarak yapılan düzeltmeler eklenebilir.

Hastalar ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırılır ve yaklaşık 5-7 gün içinde taburcu edilirler.Çocuklar yaklaşık 3 hafta içinde okullarına dönebilirler. Üç ay sonrası yürüyüş ve yüzme gibi egzersizlere izin verilir. Bisiklete binme 6. aydan sonra serbest bırakılır. Birinci yıl sonuna kadar sert temas gerektiren sporlar (futbol, basketbol vs.) yasaklanır. Birinci yıl sonunda tamamen normal yaşantılarına dönmelerine izin verilir.

Kifoz Cerrahisinde Üç Ana Uygulama Yapılıyor.

* Hastanın kifozunun düzeltilerek omurgasının, elde edilen düzelmenin korunacağı şekilde dondurulması. Bu ameliyatlarda genellikle metal implant kullanılıyor.

* Küçük çocuklarda kifozun kısmen düzeltilmesine izin veren ancak çocuğun büyümesi ile birlikte küçük (açık yada kapalı) girişimler ile uzatılabilen implant kullanımı. Bu uygulama kifoz cerrahisinde çok daha nadir başvurulan bir yöntem. Bu yöntem; 8 yaş altı çocuklar için uygun. Omurganın dondurulması yönteminin uygulanmamasının nedeni; boy uzaması değil, bu yöntemde gövde gelişiminin olumsuz etkilenmesi.

* Özellikle çok ciddi ve tehlikeli kifozlarda (doğuştan, konjenital), deformitenin ilerlemesinin tam olarak engellenmesi için hastanın omurgasının hem önden hem de arkadan yaklaşımla düzeltmesi/dondurulması. İlerleme potansiyeli çok yüksek olan bazı konjenital (doğuştan) kifoz hastalarında ise yaştan bağımsız olarak bu uygulama yapılıyor.

Çocuk ve genç erişkinlerde kifoz cerrahisinden sonra (bazı sınırlı istisnalar dışında) iyileşme süreci şöyle gerçekleşiyor:

• * Hasta ameliyatın ertesi günü ayağa kaldırılarak kontrollü olarak mobilize edilir.
• * 3. veya 4. gün taburcu edilebilir.
• * 3. haftadan sonra kontrollü olarak ev dışına çıkabilir.
• * 4. haftadan sonra kontrollü olarak okula gidebilir, hafif vücut egzersizleri (pilates bandı, hafif ağırlık) yapabilir. Sınırsız yürüyebilir, serinlemek amaçlı havuz ya da denize girebilir.
• * 2. ayın sonundan itibaren toplu taşıma araçlarını (okul servisi dahil) kullanabilir.
• * 3. ayın sonundan itibaren normal günlük hayatını kısıtsız sürdürebilir (ev ve okul aktiviteleri, spor hariç), hafif ferdi koşu ve spor amaçlı yüzme yapabilir.
• * 6. ayın sonundan itibaren koşu ve diğer ferdi sporlar (yarışma amaçlı olmayan raket sporları vb.) yapabilir ve yine yarışma amaçlı olmadan sınırsız bisiklete binebilir.
• * 1. yılından sonra son rutin kontrolünden sonra dövüş sporları ve özellikle tehlikeli etkinlikler (paraşüt, bungee jumping vb.) dışında serbest bırakılır.

Kifoz tanı ve tedavisinde güncel ilerlemelerin 30 yıllık deneyimle birleştiği kliniğimizde

Prof. Dr. Serdar Akalın’la temas kurmak için bizimle iletişime geçiniz.